Succesverhalen uit Nederland: ‘honey highways’ en groene initiatieven

Van berm tot bushokje – zo maakt Nederland ruimte voor bestuivers. De achteruitgang van wilde bijen en andere insecten is geen ver-van-je-bed-show. Maar juist in Nederland zien we een golf aan slimme, zichtbare oplossingen die wél verschil maken. We nemen je mee langs de meest aansprekende cases – en laten we zien hoe jij (én jouw gemeente, school of bedrijf) kunt aansluiten.

Honey Highway: snelwegbermen als bloeisnelweg

De Honey Highway langs de A4 Delft–Schiedam was in 2015 de eerste in zijn soort: kilometers snelwegberm met gebiedseigen, biologisch bloemenzaad ingezaaid, zodat wilde bijen het seizoen rond nectar en stuifmeel vinden. Het traject is zo’n 7 kilometer en geldt als voorbeeld voor vergelijkbare projecten in het land. 

Waarom juist langs snelwegen? Bermen zijn vaak schrale, onbespoten gronden – precies de plekken waar inheemse bloemen en nestelplekken kans krijgen als je ze gericht beheert. Rijkswaterstaat beheert bovendien circa 18.000 hectare bermen, dus als je dáár ecologisch bijvriendelijk beheert, tikt dat serieus aan.

Wat maakt Honey Highway sterk?
Inheemse zadenmixen afgestemd op bodem en regio (voorkomt “greenwashing” en zorgt voor langdurige bloemrijkdom). 

Publiek-private samenwerking met wegbeheerders, aannemers en gemeenten, waardoor aanleg en beheer geborgd zijn. 

“Bee stops” in Utrecht: 316 groene bushokjes

In 2019 kreeg Utrecht internationaal lof: 316 bushokjes kregen sedumdaken, 96 haltes kregen zonnepanelen, en alle haltes kregen LED-verlichting en bamboe zitbanken. Het onderhoud: elektrisch – zelfs het schoonmaken gebeurt met gefilterd regenwater. Het idee is simpel: kleine, verspreide groene daken vormen samen een netwerk van microhabitats voor insecten en dragen bij aan waterberging en hittestressreductie. 

Het succes bleef niet onopgemerkt; andere steden namen het concept over. Voor gemeenten is dit een laag­drempelige, zichtbare maatregel die biodiversiteit koppelt aan klimaatadaptatie en prettig straatbeeld.

Van losse bloemenlinten naar Bijenlandschappen

Losse initiatieven zijn mooi, maar verbinding maakt het verschil. In Zuid-Holland groeide het Groene Cirkel Bijenlandschap (gestart in 2015) van 5 naar 16 gemeenten en 49 partners – van Wassenaar tot de Duin- en Bollenstreek en tot Nieuwkoop. Doel: een aaneengesloten netwerk van bloemrijke tuinen, terreinen, bermen en akkerranden, zodat bijen echt van plek naar plek kunnen. De provincie wil zelfs van héél Zuid-Holland in 2030 één groot bijenlandschap maken. 

Dit is geen “plant en klaar”: er wordt structureel gemonitord door EIS Kenniscentrum Insecten en Wageningen Environmental Research. Zo zie je of het aantal bijen- en zweefvliegsoorten inderdaad toeneemt en stuur je tijdig bij. 

Slim bermbeheer: van sinus-maaien tot ecologische corridors

Niet alleen zaaien helpt; hoe je maait is minstens zo belangrijk. Ervaring uit o.a. de A15-bermen laat zien dat sinusbeheer– gefaseerd, afwisselend maaien in slingerende patronen – mozaïeken met microklimaten oplevert waar wilde bijen en andere bestuivers van profiteren. Recente overzichten onderstrepen dat Rijkswaterstaat en ProRail een sleutelrol hebben in natuurvriendelijk bermbeheer. 

Pluspunten van goed bermbeheer

• Voedsel en nestelplekken door het seizoen heen
• Minder verstoring van populaties
• Betere ecologische verbinding tussen stad, buitengebied en natuur

De paraplu: Nationale Bijenstrategie (2018–nu)

Veel van deze projecten vallen onder de Nationale Bijenstrategie – “Bed & Breakfast for Bees” (2018). De strategie bundelt tientallen initiatieven: meer voedsel en nestgelegenheid, betere aansluiting tussen landbouw en natuur, en gezonde bijenhouderij. Het is de paraplu waaronder overheden, kennispartijen, bedrijven en burgers samenwerken.

Wat leren we van deze cases?

1. Maak het zichtbaar en nabij.
   Groene daken op bushokjes zijn klein maar talrijk – en maken biodiversiteit dagelijks zichtbaar voor bewoners.
2. Denk in netwerken, niet in eilandjes.
   Bijenlandschappen en bermcorridors zorgen voor doorlopende nectar-routes door stad én landschap. 
3. Beheer is bepalend.
   Zonder doordacht maaibeheer verdwijnen bloemenrijkdom en nestelplekken snel weer. Plan en monitor.
4. Werk publiek-privaat.
   Wegbeheerders, adverteerders (bushokjes), provincies, bedrijven en bewoners – iedereen heeft een puzzelstukje.

Wat jij (of jouw organisatie) nú kunt doen

Voor gemeenten & bedrijven

• Groene haltes/abri’s: start met een pilot van 10–20 sedumdaken en koppel beheer aan bestaande onderhoudscontracten. Gebruik elektrische voertuigen en regenwaterrecycling waar mogelijk.
• Bermenbeleid: stel ecologisch maaibeheer (sinus) vast, met gefaseerd maaien en ruimte voor zaadzetting; monitor effecten jaarlijks.
• Verbind locaties: sluit aan bij een regionaal Bijenlandschap en identificeer missing links tussen wijkgroen, bedrijventerreinen en buitengebied. 

Voor scholen & (sport)verenigingen

• Mini-Honey-Highway: zaai een strook met gebiedseigen bloemenmix en plaats informatiebordjes voor educatie.
• Nestelplekken: combineer een kleine bloemenweide met een insectenhotel (droge, zonnige plek; buisjes 3–9 mm; regenbeschut; 1–1,5 m hoog).

Voor tuin- en balkonbezitters

• Plant gefaseerd bloeiend: van vroege wilg/krokus naar zomerbloeiers en herfstaster – zo is er jaarrond voedsel.
• Zonnige logeerplek: hang een insectenhotel op het zuiden/zuidoosten, uit de wind en met “vrij aanvliegpad”.
• Laat hoekjes ruig: zandplekjes, dood hout en stengels = natuurlijke nestelplekken.

Nederland laat zien dat biodiversiteit, klimaatadaptatie en mooi straatbeeld samen kunnen gaan – of je nu langs de A4 rijdt of op de bus wacht. Met Honey Highways, groene haltes, bijenlandschappen en slim maaibeheer ontstaat een doorlopend leefgebied voor bestuivers. Sluit je aan – met een berm, een bushokje of een balkon.

Meedoen met insectenhotels?

Op insectenhotels.com vind je kant-en-klare hotels én tips om ze perfect op te hangen en te onderhouden. Zo maak je van jouw plek een kleine, maar onmisbare schakel in de groene keten.